YABANCI GÖZLEMCİ RAPORLARI VAR

Peki nasıl olmuştu da Ermeniler bu kadar Müslüman halkı katledebilmişti? Bu sorunun cevabını almak için, dönemin resmi kayıtlarına göz atmak yeterli. Tutulan çoğu raporların yabancı gözlemcilerin denetiminde gerçekleştirilmiş olması, bu raporların doğruluğu ve tarafsızlığı açısından önemli bir veri.

Bu raporlara göre Ruslar tarafından silahlandırılan Ermeni çeteleri Aralık 1914`te Van`da organizeli eylemlere başladılar. Bu eylemler telgraf hatlarını kesmek, Osmanlı posta jandarmalarına saldırmak, karakollara baskınlar düzenlemek şeklinde başladı. 1915`e gelindiğinde de bu küçük çaplı eylem ve baskınlar toplu kıyımlara dönüştü. Nisan ayında Ermeniler Van`ın köylerini basarak masum silahsız insanları katledip, kadınların ve çocukların ırzına geçtiler. Tarihi kayıtlar Ruslardan cesaret alan Ermenilerin Van`ın neredeyse bütün kaza ve köylerinde toplu katliamlara giriştiğini gösteriyor.

Ermenilerin Van`da başlattıkları katliam giderek bütün Doğu Anadolu`ya yayıldı. Van başta olmak üzere Elazığ(Mamuretü`l-Aziz), Bitlis, Erzurum, Kars gibi şehirlerin merkez ve civarlarındaki yerleşim yerleri akıl almaz kıyımlara sahne oldu. 1914`te başlayıp 1916 yılına kadar devam eden Ermeni katliamı dalgası binlerce Müslümanın öldürülmesi ile sonuçlandı. Ancak katliam bu tarihlerle sınırlı kalmadı. Ekim 1917`de Rusya`da patlak veren Bolşevik İhtilali ile birlikte Müslüman halka yönelik kıyım yeniden alevlendi. Aralık 1917`de imzalanan Erzincan Mütarekesi ile birlikte Rus askerleri Doğu Anadolu`dan çekilmeye başlamış, meydan Ermeni çetelerine kalmıştı. Aralık 1917 - Mart 1918 döneminde Ermeniler, Erzincan, Bitlis, Van, Bayburt, Kars gibi şehirlerde akla gelmedik cinayetler işlediler. Erzurum`da Ermeni çeteleri kışlaların, okulların ve diğer büyük binaların bodrumlarını, odaları, mutfakları, hamam ve kuyuları balta ile parçalanmış Türk cesetleriyle doldurmuştu.